Od czasów, gdy muzyka została uznana za sztukę służącą również zaspokajaniu ludzkiej potrzeby rozrywki, poszukuje się coraz skuteczniejszych sposobów, by uwieczniać jej ulotne dźwięki. Trudno przecież oczekiwać, że na zawołanie każdego spragnionego taktów konkretnej melodii słuchacza będzie cała orkiestra lub artysta, którzy dany utwór przygotowali i wykonali. Sposoby rejestrowania dźwięku oraz jego późniejszego odtwarzania były zasadniczym problemem, z jakim zetknęła się ludzka myśl techniczna.
Jak zatrzymać dźwięki?
Zagadnienie zapisu dźwięku nurtowało naukowych marzycieli już na początku XIX wieku, kiedy tego rodzaju nowinki techniczne uchodziły za rzeczy spotykane raczej na kartach powieści fantastycznych. Jednak już nawet w 1807 roku miały miejsce pierwsze próby rejestracji fal dźwiękowych na okopconej płytce, za pomocą specjalnego rysika. Zasadniczy zwrot w tych eksperymentach przyniosły badania Tomasza Edisona, który zapisał się w historii postępu jako wynalazca żarówki. Skonstruował on bowiem także fonograf, czyli urządzenie, które zarejestrowało, a następnie odtworzyło fale dźwiękowe – miało to miejsce w 1877 roku. Dalsza ewolucja fonografu doprowadziła do powstania grafofonu, a następnie gramofonu. Nauka XX-wieczna opracowała jeszcze bardziej skomplikowane, elektroniczne urządzenia – jakość efektu ich pracy jest nieporównywalna z pierwszymi, nieśmiałymi próbami naukowców sprzed dwustu lat, jednak metoda działania tych urządzeń opiera się właśnie na ideach, jakie narodziły się ponad dwa stulecia temu w pracowni Tomasza Younga.
Jak wyglądała i wygląda fonoteka?
Pierwszym opatentowanym i dostępnym wynalazkiem, jaki pozwalał wielbicielowi muzyki rozkoszować się ulubionymi melodiami, był gramofon. Było to urządzenie odtwarzające dźwięk ze specjalnych płyt gramofonowych, skonstruowanych z chlorku winylu (stąd również ich bardziej popularna nazwa, jaką jest płyta winylowa). Choć wykorzystywano je na ogromnej przestrzeni czasu, bo od końca XIX wieku po lata 80. Wieku XX, postęp techniczny doprowadził do skonstruowania nowszych urządzeń i sprawniejszych płyt, przeznaczonych do zapisu muzycznych danych. Wciąż popularne obecnie płyty kompaktowe są znacznie mniejsze od swoich poprzedniczek, których średnica liczyła nawet 30 cm. Wydobywanie zawartości z płyt CD ma charakter odczytu laserowego. Jeszcze dwie dekady temu stosowano także zapisywanie muzyki na taśmy, ukryte w kasetach magnetofonowych. Obecnie, w erze cyfryzacji, ścieżki dźwiękowe są plikami cyfrowymi – są przechowywanie na urządzeniach elektronicznych i przez nie odtwarzane. Przechowywać można je na kartach pamięci, maleńkich i niepozornych urządzeniach. Kolekcjonowanie płyt winylowych jest jednak wciąż praktykowane – głównie przez wielbicieli ich niepowtarzalnego brzmienia.
Przyszłe sposoby przechowywania muzyki trudno przewidzieć, jednak można przypuszczać, że postęp technologiczny oraz pragnienie zachowania maksymalnej praktyczności będą popychać człowieka ku tworzeniu coraz doskonalszych formatów muzycznych, zapisywalnych i odtwarzanych na podręcznych urządzeniach elektronicznych.